ABDÜLHAMİT'E PETROL HARİTALARI HAZIRLAYAN ERMENİ
Abdülhamit'e petrol haritaları hazırlayan Ermeni Gülbenkyan.. Türkiye'yi Musul-Kerkük Petrolünden eden bay yüzde 5..
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Irak'taki petrolle ilgili ilk çalışmayı yapan bir İstanbul Ermenisi olan Calouste Sarkis Gülbenkyan'dır. Babasının Kapalıçarşı'da bir dükkanı vardı ve Bakü'den gazyağı ticareti yapardı.
Sarkis Gülbenkyan Londra'da jeoloji mühendisliği okudu, petrol üzerine çalıştı. Geri döndüğünde Sultan Abdülhamit'in talebi üzerine araştırmalar yaptı ve kendisine Mezopotamya'da petrol bulunduğunu belirten bir rapor sundu. Abdülhamit de 1904'ten sonra oralardan topraklar satın aldı kişisel mülk olarak.
PETROL MÜZAKERECİSİ
Sonra Sarkis Gülbenkyan Türk Milli Bankası'nı kurdu ve 1912'de kurulan Türk Petrol Şirketi (Turkish Petroleum Company) 'nin yüzde 50 ortağı oldu. Türk Petrol Şirketi ve Deutsche Bank'la işbirliği yapıyor ve Mezopotamya'da faliyette bulunmak üzere çeşitli şirketler kuruyordu. Ancak birinci dünya savaşında Almanlar kaybettiği için Deutsche Bank'ın hisseleri Fransız bir şirkete gidiyor. Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasının ardından İngilizlerle yapılan görüşmeleri de Gülbenkyan yürüttü.
4 BÜYÜK DEVLET HİSSELERİ PAYLAŞTI
1926 yılında Musul petrolleri paylaşımına girişilince Gülbenkyan'ın Türk Petrol Şirketi Irak şirketi oldu ve kendi hissesiyle kendisine petrol payı olarak yüzde 5 verildi. Bu nedenle kendisine 'Meşhur yüzde 5' denildi. Geri kalan yüzde 95, dört büyük ülkenin İngiltere, Fransa, Hollanda ve Amerika arasında yüzde 23.75 oranında paylaşıldı.
TÜRKİYE'DE VAKIF KURMAK İSTEDİ, AMA İZİN VERİLMEDİ
Bu yüzde 5 ile sanat ve eski eserler koleksiyonculuğu yapan Gülbenkyan, Türkiye'de yatırımlar yapmak; kültür merkezi ve kütüphane kurmak istediğini söyler. Fakat Osmanlı'nın devamındaki Türkiye Cumhuriyeti'nin Irak'ta petrol paylaşım sürecinin dışında kalmasında rolü olduğu düşünüldüğü için buna izin verilmedi. Gülbenkyan Vakfı Lizbon'da kuruldu.
Haber :