MUKABELE CÜZLERİNDEN BİRKAÇ İLKE 8

(8. Cüzden Çıkarılan İlkeler)

Bu cüzün ilk sayfasında En’am suresi 114. Ayette: “Size bu kitabı bölümler halinde indiren Allah’tan başkasını mı hakem olarak isteyeyim” şeklinde inkari bir soru ile Allah’tan başkasının hükmü kesin bir hakem olarak talep edilmemesi ilke haline getirilmiştir. Evet insanlar da hüküm verebilir amma onların hükümleri tartışılabil. 121. Ayette ise: “Üzerinde Allah’ın adının anılmadığı şeylerden yemeyiniz” denilerek boğazlanırken veya vurulurken besmele çekilmeyen hayvanların (etinin) yenilmemesi ilke yapılmıştır.

141. Ayetin sonunda: “Meyveler olgunlaştığı zaman onun meyvesinden yiyiniz ve hasat (biçim ve toplama) zamanı ondan Allah’ın hakkını (fakirlere) verin” emriyle hurma ve buğday gibi ürünlerin öşrünün (ondabir yahut yirmide birinin) verilmesi esası getirilmiştir. 145. Ayette ise ölü eti, akmış kan ve domuz etinin haram kılındığı ve domuz etinin pis olduğu veya isyan olarak (ilke tanımadan) Allah’tan başkası için kesilenlerin yenilmesi ilke olarak haram olduğu bildirilmiştir.
142. Ayette de: Allah’a şirk yapılmaması, ana-babaya iyilik yapılması ve fakirleşme korkusuyla çocukların öldürülmemesi(kürtaj yapılmaması), zinanın açık ve gizlisine yaklaşılmaması ve Allah’ın haram (dokunulmaz) kıldığı insanları haksızca öldürmemek emredilerek beş ilke birden temellendirilmiştir. 152. Ayette ise yetimin malına ancak iyilikle yaklaşılması, ölçü ve tartının adaletle yapılması ve konuşulduğunda doğruluk yapılması ve (alem-i ervahta) Allah’a verilen sözün yerine getirilmesi emredilerek beş ilke daha ortaya konmuştur.
143. Ayette ise: “Şu indirdiğimiz mübarek (bereketli) kitaptır; ona tabi olun ve sakının ki merhamet olunasınız” emri verilerek Kur’an-ı kerime uymak ve ona ters düşmekten sakınmak ilke olarak tekrar edilmiştir. 160. Ayette de bir iyilik yapanın on katını (mükafat olarak) alacağı, kötülük yapanın ise ancak yaptığı kadar cezalandırılacağı ilkesi ortaya konulmuştur. 162. Ayetle: “namazım, kurbanım, yaşam ve ölümüm Allah içindir’ diyin!” emriyle “ibadetlerin sırf Allah için yapılması, Allah için yaşanması ve gerektiğinde Allah için ölünmesi” ilke olarak ortaya çıkarılıyor. Araf suresinin 29.ayetinde: “Rabbim adaleti emrediyor; her mescitte yönünüzü kıbleye çevirin ve sırf Allah’a dua edin de!” emriyle duanın (çağrının) sırf Allah’a yapılması (Allah’tan başkasının, özellikle ölülerin imdada çağrılmaması) ilke olarak ortaya konuluyor.

Araf suresi 31. Ayette ise: “Her mescitte (namaz kıldığınız yerde) elbisenizi alın (giyin), yiyin ve için, israf etmeyin” emirleriyle namaz kılarken elbiseli olmak, israf etmemek ilkeleri önümüze getiriliyor. 55. Ayette Yüce Allah: “Rabbinize yalvararak ve gizli olarak dua edin, (sesinizi yükselterek veya uygun olmayan şeyleri isteyerek) sınırı aşmayın. O sınırı aşanları sevmez” ifadesiyle duanın (ses ve istek yönüyle) ölçülü olması ilkesi ortaya konulurken 56. Ayette düzene konulmuş yerin düzeninin bozulmaması, Allah’a korku ve ümitle dua edilmesi emredilerek “duanın kabul edilebileceği gibi reddedilebileceği düşüncesiyle yapılması ilke olarak ortaya konuluyor.

Araf suresi 69. Ayetin sonunda ise: “ Allah’ın nimetlerini hatırlayın ki felaha(kurtuluşa) eresiniz” buyrultusu ile “her zaman ilahi nimetlerin hatırlanması” ilkesi öne getiriliyor. 74. Ayette de ‘fesat çıkarmama ve Allah’ın nimetlerini hatırlama” ilkeleri tekrar ediliyor.

85. Ayette ölçü ve tartının yerine getirilip insanların eşyasının eksik verilmemesi ve ıslah edilmiş, düzene konulmuş yerde fesat çıkarılmaması ilkeleri tekrar ediliyor.

İşte mukabeleler bu ilkeleri dikkate almak niyet ve amacıyla okunmalı veya dinlenmelidir ki sevap olsun.

M. Hamdi GÜNER (Emekli Müftü)