Dünyada devletler kabaca ikiye ayrılırlar. Bu kaba ayrım kimi zaman bizim siyasilerimiz tarafından, Türkiye Cumhuriyeti'nin gücünü ifade etmek için "Burası muz devleti değil" ifadesiyle kullanılır.

Esasen bu ifade devletin evsafından ziyade niceliksel bazı özelliklerini ifade ederken tercih edilir. Oysa devletin nitelikleri aynı zamanda gücünü de belirler.

Devletin değiştirilemez nitelikleri denilen şey, sadece onları beğenmeyenlerin tepesine indirilecek sopa değildir. Aynı zamanda milletle bölünmez bir bütün olduğu varsayılan devletin gücünü de belirleyen unsurlardır.

Anayasanın ikinci maddesi bu nitelikleri şöyle belirliyor:

"Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir"

Sayılanları ayrı ayrı ele alabilirsiniz ama Türkçenin kuralı gereği, herhangi bir cümlede vurgu, yüklemden hemen öncesindeki sözcükle belirlenir.

Bir devleti devlet, ülkeyi ülke, vatanı vatan, milleti millet, bayrağı bayrak yapan şeydir hukuk.

***

Geçenlerde sosyal medya üzerinde yapılan bir tartışmada, FETÖ mağdurlarına uygulanacak muamelenin hukuka uygun olmasının zorunlu olmadığı gibi kanaate sahip insanlar bulunduğunu gözlemledim. Hukukun herkes için aynı uygulanması minvalinde yazdığım yorumlara verilen cevap, "Önlerine kırmızı halı mı serecektik?" şeklinde oldu.

Verilen cevabi yorum pek kibar olmamakla birlikte, muhatabını rencide edecek bir yorum değil. Ancak başka platformlarda benzeri tartışmalarda Hukukun üstünlüğünü savunanların neredeyse ihanetle suçlanma noktasına gelindiğini görmek can sıkıcı.

Zira bu kişiler vatanseverlik saydıkları birtakım duygularla hareket ediyorlar. Cehenneme giden yolları döşeyen iyi niyetli ustalar gibi... Hainlerden söz ediliyorsa, ihanet suçunun cezası hukukta bellidir. Savunduğumuz bu cezanın mutlaka, tümüyle uygulanması, başka bir ceza arayışı içine girilmemesi elbette. Zaten kimse de hainlerin önüne kırmızı halı serin demiyor. Hem de hiç kimse...

Kahramanlar için onur, hainler ve suçlular için ceza, mağdurlar için adalet, çalışan ve üreten için refah... Vatan dediğimiz şey tam olarak budur. Bu vatanı da sağda solda millete hamaset tafraları atmakla değil, herkese eşit uygulanan bir hukukla yüceltebilirsiniz. Vatanı somut köklerinden ayırarak, bir çeşit muğlak hedef haline dönüştürürseniz sonucunda toplumun karlı çıkmayacağı, günü geldiğinde kiminle besleneceği beli olmayan bir Leviathan üretmiş olursunuz. Bunu "ihanet korkusu yüzünden gaflete kapılmak" şeklinde tanımlayabilirsiniz.

***

İş sadece tarih okumakla bitmiyor. Onu anlamak da gerek. Cumhuriyet tarihi boyunca bu ülkeye sancılar yaşatan her uygulama, evrensel hukuktan, anayasadan sapmalarla ilgili konulardır. Darbeler, muhtıralar hep böyle sapmalardır. Tek parti döneminde icra edilip de bugün tartışılan uygulamalar böyledir. İstiklal mahkemelerinden başlayarak günümüze dek gelen idamların büyük bölümü aynı zamanda güncel politikayı evrensel hukuka tercih eden uygulamalardır. Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan; Deniz Gezmiş, Erdal Eren.... Hepsi ayrı ayrı kamu vicdanında olumsuz izler bırakmıştır.

Adalet, vicdan ve aklın birleşiminden oluşur, İntikam ise içinden akıl alınmış bir nefret duygusundan. Ne yazık ki kaos dönemlerinde kimileri İntikam'ın daha geçerli olduğu vehmini taşıyabiliyor.

Bu ülkeyi seviyoruz. Hepimiz belki aynı pencereden bakmıyoruz ama ovalarına, dağlarına, ormanlarına, nehirlerine; şehirlerine, kasabalarına köylerine; zenginlerine, fakirlerine, askerine, memuruna, polisine aynı bağlarla bağlıyız. Hiç birimiz vatanımızı geri kalan seksen milyondan daha fazla sevdiğini söyleme hakkına sahip değiliz.

Her birimiz daha güzel, daha yaşanır, barış içinde, refah içinde bir vatan istiyoruz. Hukukun üstünlüğü olmadan bu kesinlikle mümkün değil. Hukukun Üstünlüğü kavramı ayaklar altına alındığında, elde kalan sadece bir muz devletidir.

Ama merak etmeyin, Türkiye bir muz devleti değil...